هیرسوتیسم یا پرمویی به معنی رشد غیر طبیعی مو به شکل مردانه در زنان است، و اگر چه علت آن میتواند نژادی یا فامیلی باشد،ولی در حدود ۵۰ درصد مواردپرمویی وابسته به آندروژن یاهمان هورمون مردانه است. طبق بررسیهای انجام شده، پرمویی بعد از اختلالات تیروئید و دیابت شایعترین بیماری غدد در زنان ایرانی است.  موی صورت خانمها درصورتی که زبرومشکی وقطور باشد موجب مشکلات زیبایی برای فرد می شود که روشهای مختلف از بین بردن این نوع موها نیز به همین جهت تنوع وگوناگونی زیادی دارد .

هیرسوتیسم (پرمویی) یکی از مهم ترین بیماری هایی است که در زنان دیده می شود. این پرمویی در زنان به طور طبیعی نباید در بدن یک خانم دیده شود، مثلا رویش مو در پشت لب، چانه، سینه، زیر ناف، کشاله ران را در مردان مشاهده می کنیم. ولی در زنانی که مشکلات هورمونی پیدا می کنند، در این نواحی موهای ضخیم و زبر شروع به رشد می کنند.
در ابتدای خلقت، بشر پرموتر بود و این پرمویی (هیرسوتیسم) نقش حفاظتی و گرمایشی داشت، ولی امروزه نمی‌توانیم نقشی برای موی بدن قائل شویم و می‌بینیم که بسیاری از افراد، از جمله خانم‌ها درصدد هستند موهای زائد بدن را از بین ببرند و بعد هیچ اتفاقی هم نمی‌افتد و اختلالی در بدن ایجاد نمی‌شود. البته از بین بردن کامل موها، آنقدر‌ها هم راحت نیست.

هیرسوتیسم‌ عبارت‌ است‌ از رشد بیش‌ از حد موها در صورت‌ و بدن‌ زنان‌. این‌ حالت‌ معمولاً به‌ تدریج‌ و در طی‌ زمانی‌ طولانی‌ رخ‌ می‌دهد.

علل پرمویی و هیرسوتیسم

پرمویی اغلب به علت افزایش تولید آندروژنها یا همان هورمون های مردانه (به وسیله تخمدان یا غده فوق کلیه) و یا افزایش اثر آندروژنها ایجاد می شود.

علل با شیوع کمتر بیماری شامل اختلالات غده آدرنال (تومور آدرنال، هیپرپلازی مادرزادی آدرنال از نوع غیرکلاسیک ، کوشینگ یا پر کاری غده فوق کلیه) و اختلالات تخمدان مانند تومورهای تخمدان (خوش خیم و بدخیم) می باشد. 

یکی از شایع ترین علل هیرسوتیسم (پرمویی در زنان)، تخمدان پلی کیستیک است که در آن تغییرات هورمونی وجود دارد. در این اختلال هورمونی، سطح آندروژن ها بالا می رود. البته هیرسوتیسم (پرمویی در زنان) می تواند به علت تومورهای تخمدان یا اختلال در غده فوق کلیوی هم باشد.

گاهی دلیل خاصی برای آن پیدا نمی شود، یعنی ممکن است همه آزمایش های درخواست شده از بیمار کاملا طبیعی باشد، اما فراموش نکنیم در برخی از نژاد ها، خانم ها پر مو هستند. گاهی اوقات رویش مو در نقاطی دیده می شود که اصلا به هورمون حساس نیستند و در اثر مصرف برخی داروها اتفاق می افتد یا ارثی است که می تواند نشانه ای از یک بیماری درونی باشد و باید جدی گرفته شود. در هر صورت، رویش موی ناگهانی در هر فردی به پیگیری نیاز دارد.

تشخیص پرمویی و هیرسوتیسم

تشخیص پرمویی و علت آن بر اساس تاریخچه، معاینه بالینی و استفاده از یافته های پاراکلینیکی می باشد.

• سن شروع: سن شروع پرمویی بستگی به علت زمینه ای آن دارد. انواع خوش خیم پرمویی اغلب در حوالی بلوغ ظاهر می شوند که شامل سندرم تخمدان پلی کیستیک، هیپرپلازی مادرزادی آدرنال، و پرمویی بدون علت است. پرمویی که بطور اولیه در سنین میان سالی و یا در افراد مسن ظاهر می شود، اغلب علامتی از یک اختلال زمینه ای جد ی چون تومور تخمدان یا آدرنال می باشد.
• شرح حال فامیلی : شرح حال فامیلی مثبت پرمویی اغلب به نفع هیپرپلازی مادرزادی آدرنال است هر چند پرمویی بدون علت و سندرم تخمدان پلی کیستیک هم میتواند فامیلی باشد.
• شدت پرمویی و سرعت پیشرفت بیماری: شکلهای خوش خیم پرمویی معمولاً در زمان بلوغ شروع و به طور آهسته ظرف چند سال پیشرفت میکند، ولی در پرمویی شدید که سریع پیشرفت کرده و یا علائم مردانگی (ریزش مو در ناحیه تمپورال، پوست چرب و آکنه، افزایش بافت عضلانی در ناحیه کمربند شانه ای، کلیتورومگالی، آتروفی پستانها، قاعدگی نامنظم و رفتارهای تهاجمی و افزایش تمایل جنسی) وجود دارد احتمال تومورهای مولد آندروژن مطرح می شود.
• سن شروع آدرنارک (رویش موهای جنسی) و بلوغ: چون رویش مو در ناحیه عانه وابسته به آندروژنهای آدرنال است شرح حال آدرنارک زودرس در بیماری که مبتلا به هیرسوتیسم است ممکن است به نفع تشخیص هیپرپلازی مادرزادی آدرنال باشد. برعکس افزایش آندروژن با منشاء تخمدان همراه با آدرنارک (رویش موی جنسی) طبیعی، تاخیر بلوغ و یا قاعدگی نامنظم است.
• معاینه پوست از نظر وجود آکانتوزیس نیگریکانس، در زنان چاق مبتلا به هیرسوتیسم که نشانه مقاومت به انسولین است ضروریست . چاقی تنه ای، صورت شبیه به ماه، برآمدگی پشت، استریا ارغوانی یا ضعف عضلات پروکسیمال سندرم کوشینگ را مطرح میکنند.
• معاینه شکم و لگن ضروری است چون بیش از ۵۰ درصد تومورهای تخمدان و آدرنال قابل لمس هستند. نکته مهم در معاینه فیزیکی افتراق پرمویی از هیپرتریکوزیس (افزایش رشد موهای کرکی) است چون این اختلال وابسته به آندروژن نبوده و به علت اختلالات متابولیک (پورفیری، پرکاری تیروئیدی، بی اشتهایی عصبی) مصرف برخی از داروها (فنی توئین، دیازوکسید، مینوکسیدیل، گلوکوکورتیکوئیدها، پنسیلامین، اینترفرون) و یا مادرزادی می باشد.

مهمترین بررسی آزمایشگاهی اندازه گیری آندروژنها بویژه تستوسترون سرم است، که اگر میزان آن طبیعی باشد تستوسترون آزاد را باید اندازه گیری کرد. میزانهای خیلی بالای تستوسترون (بیش از ۲۰۰ نانوگرم بر دسی لیتر) احتمال تومور را مطرح میکند، که در این صورت بایستی سونوگرافی، سیتی اسکن یا ام.آر.آی از تخمدان یا آدرنال انجام گیرد.

درمان هیرسوتیسم و پرمویی

پرمویی عبارت است از رویش مو در آن قسمت از بدن خانم ها که در حالت طبیعی فاقد مو بوده و یا میزان موی این قسمتها ناچیز است. بعنوان مثال رویش مو در ناحیه صورت و سینه خانمها پرمویی تلقی می شود. پرمویی یک بیماری نسبتا شایع است و از هر ۲۰ خانم یک نفر را گرفتار می کند. باید توجه داشت که پرمویی یک علامت طبی است نه یک بیماری. این مشکل، ممکن است نشان از وجود یک بیماری جدی در خانم باشد.

درمان پرمویی بستگی به علت زمینه ای دارد. بایستی به بیمار اطمینان داد که حالت زنانگی خود را از دست نداده است. روشهای درمانی توام زیبایی و هورمونی باعث کنترل پرمویی در اغلب بیماران می شود.

• درمان زیبایی پرمویی و هیرسوتیسم

تراشیدن یا برداشتن مو به شیوه شیمیایی: بی رنگ کردن، تراشیدن مو و استفاده از مواد موبر در بسیاری از بیمارن مؤثر است، ولی اغلب تحریک پوستی ایجاد کرده و برای پرمویی شدید مناسب نیستند.
استفاده از کرمها وروشهایی نظیر لیزر و الکترولیز در حال حاضر در دست بررسی می باشند.

• درمان هورمونی پرمویی و هیرسوتیسم

روشهای درمانی هورمونی با مکانیسم کاهش تولید یا اثر آندروژن در کنترل پرمویی مؤثر هستند ولی به علت طولانی بودن دوره رشد مو،- ماکزیمم اثرات این دارو ۶ تا ۱۲ ماه بعد از درمان ظاهر می شود.

• داروهای ضد حاملگی خوراکی برای درمان پرمویی

این ترکیبات باعث کاهش تستوسترون پلاسما خصوصاً تستوسترون آزاد از طریق مهار ترشح LHو افزایش سطح SHBG می شوند این دسته داروها در زنان جوان مبتلا به پرمویی که خواهان باردار شدن نیستند انتخاب اول است و نیز به منظم شدن سیکل قاعدگی در زنانی که قاعدگی نامنظم یا قطع قاعدگی دارند کمک میکنند. از این ترکیبات در زنانی که سابقه میگرن، بیماریهای ترومبوآمبولیک، سرطان رحم یا پستان دارند نباید استفاده کرد. مصرف داروهای ضد حاملگی خوراکی باعث کنترل پرمویی با علل مختلف در بیش از۵۰درصد بیماران می شود ولی معمولا استفاده از روشهای زیبایی هم لازم است.

• درمان هیرسوتیسم و پرمویی با داروهای ضد آندروژن

این دسته از داروها باعث کاهش تولید آندروژن یا مهار اثر آندروژن در فولیکولهای مو می شوند و در درمان افزایش آندروژن خون با علل متفاوت ونیز در درمان پرمویی بدون علت مؤثر هستند. در زنانی که از نظر جنسی فعال هستند و از ضد آندروژنها استفاده میکنند، مصرف هم زمان داروهای ضدبارداری حاوی استروژن و پروژسترون لازم است.

و اما هرگاه احساس کردید در صورت یا بدنتان با افزایش ناگهانی و چشمگیر رشد موها مواجه شده‌اید، حتماً به دنبال علت بگردید و از پزشک کمک بخواهید.